Alleenstaande ouders in de gemeente

In Nederland zijn er steeds meer eenoudergezinnen – ook in de kerkelijke gemeente. Hoe bewust zijn we ons van de problematiek en noden van alleenstaande ouders en hun kinderen?

Het gezin is de hoeksteen van de samenleving. Kinderen horen op te groeien in een liefdevol en stabiel gezin met twee ouders. Helaas leven we in een gebroken wereld en is de realiteit vaak anders. Nederland telde in 2019 meer dan 580 duizend eenoudergezinnen. Bijna 1 op de 6 kinderen groeit op in een eenoudergezin. Alleenstaand ouderschap komt onder andere tot stand door echtscheiding, overlijden van een ouder of buiten­echtelijke zwangerschappen. Ook komt het voor dat ouders langdurig opgenomen worden in een zorginstelling of in detentie zitten. De andere ouder kan er daardoor jarenlang alleen voor staan in de opvoeding van de kinderen en de kinderen moeten de aanwezigheid van een van de ouders missen.
Ook in de kerk komen eenoudergezinnen voor. Een groot gedeelte van deze groeiende groep wisselt vaak van kerk, blijft thuis of neemt helemaal afstand van het geloof terwijl zij God juist zo hard nodig hebben! Dat weet ik uit eigen ervaring.

Beschadigd

In 2010 legde ik samen met mijn partner de huwelijksgeloften af. We vertrokken naar Afrika waar ik als hulpverlener betrokken was bij kinderprojecten, trainingen gaf en conferenties organiseerde. Ons huwelijk verliep echter niet zoals ik het me had voorgesteld. Mijn man verzweeg jarenlang drugsproblematiek en overspel.
In 2015, drie weken na de geboorte van ons tweede zoontje, kwam ik er alleen voor te staan. Ik bevond me op dat moment in een tijdelijke huurwoning in Nederland. Mijn eigendommen en kleding waren in Afrika. Een paar weken nadat mijn wereld in elkaar gestort was, moest ik ook nog eens uit onze tijdelijke huurwoning. Ik had geen man, geen huis, geen spullen en geen geld en ik was nog steeds herstellende van een zware bevalling. Mijn hele leven leek op dat moment uiteen te vallen en mijn relatie met God raakte beschadigd. De eerste jaren als alleenstaande moeder focuste ik me op mijn zoontjes, op mijn eigen herstel en op het herstel van mijn relatie met God.

Extra mijl

In een gezonde relatie ondersteunen ouders elkaar emotioneel, praktisch, financieel en geestelijk. Veel ouders vinden het al uitdagend genoeg om samen de kinderen op te voeden. Een alleenstaande ouder mist deze onderlinge steun en staat er vaak alleen voor . Als alleenstaande ouder leg je een extra mijl af, je gaat verder dan gebruikelijk is. Je bent continu aan het geven te midden van gebrokenheid en soms zelfs eenzaamheid.
Het is moeilijk genoeg om als alleenstaande ouder alle ballen alleen hoog te houden. Helemaal als je jezelf uitgeput en leeg voelt. Juist de combinatie van het eenoudergezin draaiend houden, de eigen emotionele verwerking en tegelijkertijd de begeleiding van het rouwproces van de kinderen maakt het complex en zwaar.
Kinderen uit een eenoudergezin hebben een grotere kans op gedrags- en emotionele problematiek dan kinderen die opgroeien in een intact gezin. Deze extra uitdaging komt ook nog eens bij de alleenstaande ouder op het bordje terecht, naast de investering in het eigen herstel. Daarom is het belangrijk dat alleenstaande ouders een netwerk om zich heen hebben van mensen die hen steunen. De kerk kan hierin een belangrijke rol vervullen door een arm om deze gezinnen heen te slaan en hen te helpen.

Probleemgeval

Alleenstaande ouders zijn onderdeel van het lichaam van Christus. Volgens 1 Korinthe 12 moeten we voor elk lichaamsdeel zorgen. Als één lichaamsdeel pijn lijdt, lijden alle andere mee. In de praktijk ervaren veel alleenstaande ouders deze zorg en betrokkenheid echter niet of ervaren zij soms het tegenovergestelde.
Zelf kreeg ik in mijn gemeente het gevoel een probleemgeval en een last te zijn. Ook christenen staan snel klaar met veroordelingen. Zo is mij twee keer gevraagd of mijn twee zoontjes wel van dezelfde vader zijn. Hierdoor werd ik bang dat mensen dachten dat ik was vreemdgegaan en dat mijn ex-man mij daarom verlaten had. Bij een andere gemeente werd op Vaderdag aan alle kinderen gevraagd om op te staan. Vervolgens werd aan de vaders gevraagd om erbij te komen staan. Uiteraard heb ik mijn kinderen niet alleen laten staan, maar ik weet wel dat ik met verbazing en boosheid overspoeld werd toen mijn oudste zoon hulpeloos rondkeek omdat hij geen aanwezige vader had.

Samenkomsten

De gemeente zou een steun kunnen zijn voor alleenstaande ouders. Alleenstaande ouders kunnen soms meer of andere noden en behoeften hebben dan ouders die samen zijn. Zo kan het om verschillende redenen voor een alleenstaande ouder moeilijk zijn om de samenkomst of een Bijbelstudie bij te wonen.

• Praktisch
Soms vergt het veel van een alleenstaande ouder om op zondag op tijd in de kerkdienst te zijn. En na de dienst kun je als ouder druk bezig zijn om op je jonge kinderen te letten zodat het erbij inschiet om te praten met andere volwassenen. Het komt mede daardoor geregeld voor dat alleenstaande ouders direct na de dienst naar huis vertrekken. En na een drukke dag van een eenoudergezin draaiende houden heeft een alleenstaande ouder niet altijd energie om ’s avonds nog naar een Bijbelstudiekring te gaan. Het speciaal moeten regelen van een oppas kan net de doorslaggevende reden zijn om maar thuis te blijven.

• Emotioneel
Alleenstaande ouders kunnen gebukt gaan onder verdriet, boosheid, angst, schaamte en teleurstelling. Een eenoudergezin komt niet overeen met het christelijke gezinsideaal. Alleenstaande ouders kunnen daarom het gevoel hebben te falen nu zij niet aan die norm voldoen. Deze emoties kunnen een belemmering vormen om naar een samenkomst te gaan. Daardoor is het soms makkelijker om thuis te blijven in plaats van geconfronteerd te worden met een mix aan emoties.

• Geestelijk
Door een ingrijpende gebeurtenis – scheiding, ziekte of overlijden – staan deze ouders er alleen voor. Tijdens het rouwproces, maar ook lang daarna, kan een ouder worstelen met het geloof. Door teleurstelling is mogelijk het vertrouwen in God beschadigd. Waarom heeft God niet ingegrepen, hersteld of genezing gebracht?

Risico’s

De combinatie van praktische, emotionele en geestelijke redenen kan de motivatie van alleenstaande ouders nog meer verminderen om naar de samenkomst of Bijbelstudiekring te komen. Het sociaal isolement kan hierdoor toenemen. Daarnaast hebben alleenstaande ouders een verhoogd risico op onder andere emotionele en financiële problemen en een beschadigd zelfbeeld.
Juist de kerk zou een plek van liefde, acceptatie en herstel moeten – en kúnnen! – zijn. Om te voorkomen dat alleenstaande ouders zich alleen en veroordeeld voelen binnen de kerk is het belangrijk dat ook zij als volwaardig lid gezien en behandeld worden. God houdt van iedereen en kan iedereen gebruiken!
Laat ieder van ons zich richten op het belang van de ander, op wat goed en opbouwend voor hem is (Romeinen 15:2 NBV).

Afhankelijkheid

Alleenstaande ouders hebben een moeilijke, maar tegelijkertijd ook een bijzondere positie. Zij hebben geen partner met wie ze de opvoeding delen en van wie zij emotionele bevestiging krijgen. Dit betekent dat zij hun vervulling ergens anders moeten zoeken. Alleenstaande ouders hebben de mogelijkheid om alles bij God te zoeken nu zij niet eerst naar een partner kunnen gaan. Zij hebben daardoor de gelegenheid om in complete afhankelijkheid van God te leven. Hij is degene die alle liefde, wijsheid, genezing, bemoediging en kracht geeft die zij nodig hebben. Samen met God is die extra mijl mogelijk!

Thirsa Lauf schreef een boek over haar ervaringen als alleenstaande ouder onder de titel De extra mijl. Inmiddels is Thirsa opnieuw getrouwd en moeder van een samengesteld gezin met vijf kinderen. Thirsa is hiernaast spreekster en bestuurslid van PowerParent, een contactgroep voor alleenstaande ouders.

Thirsa Lauf