‘De Heilige Geest gaat ons altijd voor en wij volgen’

De bekendste christelijke beweging in Nederland, het Leger des Heils, vierde onlangs haar 135-jarige bestaan. “In al die jaren is ons motto hetzelfde gebleven, soep, zeep en redding,” vertelt commandant en geestelijk leider Hannelise Tvedt (66).

Het Leger des Heils in Nederland maakt deel uit van de wereldwijde Salvation Army-organisatie die in 1865 in Londen werd opgericht door William en Catherine Booth. William was vastbesloten om het evangelie te brengen bij de verschoppelingen van de toenmalige maatschappij. Al snel zag hij in dat armoede impact heeft op de keuzes die mensen in hun leven maken. Daarom bracht hij praktische hulpverlening en evangelisatie samen. Hij wilde de nood van deze mensen namelijk niet alleen maar tijdelijk verlichten, maar hen helpen om hun eigen situatie permanent te verbeteren. Daarvoor bedacht hij het motto ‘soup, soap and salvation’ – soep, zeep en redding. “Als we iemand eten geven (soep) en zorgen voor zijn basisbenodigdheden en waardigheid (zeep), dan zal hij meer ontvankelijk zijn voor het evangelie en de liefde van Christus (redding),” aldus William Booth.

Leger

“Dat is nog altijd ons motto,” vertelt Hannelise Tvedt, sinds 2018 territoriaal commandant van het Leger des Heils in Nederland, Tsjechië en Slowakije. “Overal waar je ons logo ziet, vind je een mix van die drie onderdelen, in verschillende gradaties. Afhankelijk van de situatie ligt de nadruk dan weer meer op soep, of op zeep of op redding.”
Het Leger telt in Nederland in totaal 327 sociale locaties met ieder een eigen focus: opvang van verslaafden, jeugdbescherming, welzijn, daklozenopvang, reclassering en re-integratie. “We noemen onszelf een leger omdat we geloven dat we een Bijbelse strijd voeren tegen onrecht. Onze vijanden zijn onder andere verslaving, armoede en mensenhandel. We willen mensen winnen voor Christus, met de wapens van liefde.”
Door het uniform zijn leden van het Leger des Heils altijd zichtbaar. “Mensen herkennen je gelijk als je ergens binnenkomt. Daarmee is de eerste stap al gezet. Je laat zien dat je beschikbaar bent, met je uniform zeg je: ik ben er voor jou, voor hulp, voor God.”

Huiskamers

Het Leger des Heils is een kerk en een hulpverleningsorganisatie tegelijk. Hannelise: “Onze werknemers, ongeveer 7.000 in totaal, zijn allemaal christen, uit verschillende kerken en denominaties. Zij maken het verschil in het individuele contact met mensen die zo vaak beschadigd en tekortgedaan zijn.”
De kerk en de hulpverlening waren eind vorige eeuw een beetje uit elkaar gegroeid, vertelt Hannelise: “Dat was het gevolg van de gewenste scheiding van kerk en staat in Nederland als het gaat om subsidiëring van ons sociale werk.” Onder leiding van Hannelise zijn kerk en sociaal werk weer meer gaan samenwerken binnen het Leger. Dat resulteerde in de nieuwe buurthuiskamers, onder het motto ‘Geloven in de buurt’. “We waren te veel naar binnen gekeerd. We wilden weer meer aanwezig zijn in de buurt, want dat zit in ons DNA. Zoals majoor Bosshardt zei: ‘God dienen is mensen dienen en mensen dienen is God dienen.’ Vanwege die hernieuwde focus kregen we veel nieuwe medewerkers die op die boodschap aansluiten. Ze hebben een hart voor het Leger des Heils en een roeping van God om hierin te participeren.”
Ruim 130 huiskamers zijn er inmiddels geopend in Nederland en ze bleken een uitkomst tijdens de coronacrisis. “Omdat we ons richten op kwetsbare groepen, kregen we toestemming om open te zijn tijdens de lockdowns. De timing van ‘Geloven in de buurt’ is echt van God. Zowel voor de kwetsbare mensen als voor onze medewerkers. Betrokkenheid en creativiteit kregen een enorme impuls in de organisatie. Dit was echt leiding van de Heilige Geest, Hij helpt ons om de weg van God te onderscheiden. De Heilige Geest gaat ons altijd voor en wij volgen.”

Retraite

Eind dit jaar gaat Hannelise op retraite – een officier van het Leger gaat nooit met pensioen – en sluit daarmee een loopbaan van 46 jaar af. “Op mijn achttiende heb ik God gevraagd of ik officier mocht worden in het Leger en Hij bevestigde dat.” Na het volgen van de officiersopleiding in Londen werd Hannelise achtereenvolgens uitgezonden naar vier verschillende landen en verhuisde ze maar liefst 19 keer. Daarnaast heeft Hannelise een opleiding tot psycholoog gevolgd. “Ik wilde meer voor mensen doen dan alleen bidden voor hun mentale problematiek.”
Al eerder was ze werkzaam in Nederland, als second-in-command onder toenmalig commandant Hans van Vliet. “Als je in een leger werkt, dan is er een die de orders uitdeelt, de generaal, en de rest volgt die orders. Dus toen ik in 2018 een telefoontje uit Londen kreeg om commandant Hans van Vliet op te volgen, wist ik dat ik mijn koffers kon gaan pakken.”
Zo rigide top-down als het nu klinkt, is het Leger des Heils niet, legt Hannelise uit. “We hebben in de afgelopen jaren gewerkt aan een cultuur waarin iedere stem gehoord mag worden. Ook hebben we geprobeerd om meer balans te brengen in de verhouding man en vrouw. Ik was de eerste vrouwelijke commandant in Nederland, en ik ben niet eens Nederlandse!” voegt ze er lachend aan toe.
Hannelise kijkt met plezier terug op haar loopbaan. “Van tevoren had ik nooit gedacht dat mijn weg zo zou lopen, maar ik zou het zo weer doen. Het is geweldig om onderdeel te zijn van dit Leger en om je te committeren aan dit werk en de mensen die op je weg komen.”

Opvolging

Per 1 januari 2023 neemt de Noorse Bente Strømner Gundersen het stokje over van Hannelise Tvedt als commandant van het Leger des Heils in Nederland, Tsjechië en Slowakije.
De 54-jarige Gundersen, nu nog kolonel, heeft een lange staat van dienst, waaronder vele jaren op het Afrikaanse continent. Zo diende ze in Zambia, Rwanda en de Democratische Republiek Congo. Ze is opgeleid als docent en daarnaast heeft ze een master in theologie. Momenteel is Gundersen werkzaam als chef-secretaris van het Noorse territorie, dat Noorwegen, IJsland en de Faeröer eilanden beslaat.
[einde kader 1]

Geen avondmaal en doop

In de kerk van het Leger des Heils worden geen sacramenten zoals avondmaal en doop toegepast. Hannelise Tvedt legt uit waarom: “De belangrijkste redenen daarvoor liggen in onze geschiedenis. Allereerst omdat we te maken hadden en hebben met mensen met een alcoholverslaving voor wie de wijn bij het avondmaal een valkuil kan zijn en we dus geen avondmaal vieren. Tevens kent het leger een lange traditie van vrouwen als geestelijk leiders, beginnend met Catherine Booth. Vele jaren lang werd het niet geaccepteerd als een vrouw de sacramenten zou bedienen. Het is onze overtuiging dat je God ook kunt ontmoeten zonder de sacramenten en onze prediking is gericht op een besluit, het besluit om Jezus te volgen.”

Wapenschild

Het wapenschild van het Leger des Heils toont in symbolen, woorden en kleurgebruik de belangrijkste waarden van het Leger. De woorden ‘bloed’ en ‘vuur’ staan respectievelijk voor het bloed van Jezus en de Heilige Geest. Die beiden komen terug in de kleuren rood en geel. De kleur blauw staat voor reinheid en schoonheid.

Carina Bergman