Kijken met je geestelijke ogen

We kennen allemaal wel dat onbestemde gevoel, het gevoel dat er ergens iets niet klopt, of niet helemaal in de haak is. Je weet het, maar je kunt je vinger er niet precies op leggen. Heel vaak begint onderscheiding van geesten op die manier.

Over sommige gaven van de Heilige Geest raken we niet uitgepraat: profetie, tongentaal, genezing. Ze zijn krachtig en zichtbaar. Maar in de opsommingen van geestesgaven (1 Korinthe 12, Romeinen 12, 1 Petrus 4:10) komen we ook minder bekende – maar niet minder belangrijke – gaven tegen. Eén daarvan is de gave van onderscheiding van geesten.

Als deel van een ministryteam bad ik voor een jonge vrouw. Toen ze aan kwam lopen zag ik het al: haar blik en haar manier van lopen spraken van een zwaarte en een verdriet. Terwijl ze voor me stond liet de Heilige Geest me zien dat ze een danseres was, een artiest in het koninkrijk, maar ze ging gebukt onder allerlei destructieve gedachten. Toen ik haar vertelde wat de Heilige Geest me had laten zien stroomden de tranen over haar wangen. “Ja het klopt, allemaal,” zei ze. Terwijl ik voor haar bad liet de Heilige Geest me de geestelijke oorzaak zien van haar gebroken zelfbeeld. Terwijl het licht kwam in haar leven, werden machten verbroken en kwam er genezing, vrijheid en vreugde.
Als we ernaar verlangen om meer te functioneren in de gave van onderscheiding is het goed om te weten dat de gaven van de Heilige Geest niet geïsoleerd naast elkaar staan. Ze vloeien vaak in elkaar over en vullen elkaar aan. Zoals in het eerste voorbeeld hierboven, waarin verschillende openbaringsgaven – zoals een woord van kennis en onderscheiding – samenwerken om deze jonge vrouw tot herstel en vrijheid te brengen. En daarmee weerspiegelen de gaven altijd het hart van de Vader. De weg van de liefde die alle andere gaven overtreft (1 Korinthe 12:31). De gaven zijn er niet om mensen te veroordelen, maar om liefdevol bij te sturen en de gemeente op te bouwen.

Kennis

Voordat je gaat onderscheiden onder leiding van de Heilige Geest is het goed om iets meer van de geestelijke wereld te begrijpen. Als je niets weet van de manier waarop het rijk van de duisternis, demonen of boze geesten opereren, is het ook lastig om die te onderscheiden. De Bijbel roept hier ook toe op in 1 Johannes 4:1-3: Geloof niet elke geest. Maar beproef de geesten of zij uit God zijn.
Al in het Oude Testament komen we boze geesten tegen. Bijvoorbeeld de boze geest die over Saul kwam (1 Samuel 16:23) en de boze geest die God zond tussen koning Abimelech en de bewoners van Sichem, waarover je kunt lezen in Richteren 9:23. Of denk aan de verschillende geesten die de Bijbel noemt: de geest van jaloezie, de geest van de diepe slaap (Jesaja 29:10), de geest van toverij, de veld- en woestijngeesten of de benaming Lilit, in Jesaja 34:14, wat is vertaald als ‘nachtspook’, maar feitelijk een vrouwelijke demon is.
Hoewel het Oude Testament dus wel spreekt over boze geesten en demonen, is er niet echt sprake van een leider. De satan is er wel, maar wordt vooral neergezet als aanklager in het Bijbelboek Job of in overeenstemming gebracht met kwaadaardige beesten, zoals de slang in het paradijs, of de zeemonsters Rahab (Jesaja 41:9) en de Leviathan (Job 41, Psalm 74:14).

Machten

In het Nieuwe Testament krijgen beschrijvingen van het kwaad en de geestelijke wereld een andere toon. Paulus spreekt over machten en krachten, zichtbaar en onzichtbaar: zoals tronen, heerschappijen, overheden of machten (Kolossenzen 1:16). Een formulering die hij herhaalt in zijn brief aan de gemeente van Efeze (6:12), waar hij ook spreekt over de overheden, machten, wereldbeheersers van de duisternis en de geestelijke machten van het kwaad in de hemelse gewesten. De satan wordt in het Nieuwe Testament gezien als de overste van de machten in de lucht (Efeze 2:2). Maar ook als vader van de leugen (Johannes 8:44) en als brullende leeuw die op zoek is naar wie hij kan verslinden (1 Petrus 5:8). En hij vermomt zich als een engel van het licht (2 Korinthe 11:14).
In deze nieuwtestamentische beschrijvingen lees je heel duidelijk een hiërarchie. Net zoals je in een aards leger kunt spreken van verschillende rangen, heeft ook het kwaad een bepaalde ‘rangorde’. Satan is aanvoerder en onder zijn gezag opereren bijvoorbeeld heersende geesten, zoals tronen en heerschappijen over een bepaald systeem of gebied. Daaronder vind je dan de boze geesten, de machten en krachten in de termen van Paulus, zeg maar de grondtroepen in het leger van het rijk der duisternis.

Overwonnen

Het is dus goed om kennis te hebben van de geestelijke wereld, maar het is niet nodig om je er overdreven op te focussen of er bang voor te worden. De apostel Paulus schrijft immers in zijn brief aan de Kolossenzen (2:15) dat Jezus heeft getriomfeerd over alle overheden en machten. Hij heeft ze ontwapend en ze openlijk te schande gemaakt. Maar tegelijkertijd leven we nog wel in de tussentijd. Jezus heeft overwonnen, maar we zitten ook nog midden in het verhaal van de Bijbel. Je zintuigen kunnen het koninkrijk al waarnemen: de Bijbel zegt dat je het kunt zien, horen, grijpen en er binnen kunt gaan, maar we wachten nog op het moment dat de overwinning compleet is.
Daarmee kunnen we dus van Paulus een paar dingen leren: krachten en machten zijn reëel en maken deel uit van het leven van een christen, zolang we leven op deze aarde. Deze machten en krachten werken onder het gezag en de heerschappij van de satan en zijn erop uit om het werk van God te vernielen.

Onderscheiding

Bij de gave van onderscheiding gaat het om waarnemen in de geestelijk wereld. Onderscheiden wat de bron is van iets. Grofweg kunnen dat er drie zijn: (1) iets is uit de Heilige Geest, (2) iets is demonisch of het gevolg van een boze geest of (3) iets is het gevolg van een menselijke actie.
Bij de gave van onderscheiding herken je de bron, en ontvang je van de Heilige Geest een scherp inzicht in wat er gaande is. Waarbij de stem van de Heilige Geest bemoedigt, corrigeert, aanmoedigt, en leven en herstel geeft. De stemmen en invloeden uit het rijk van de duisternis werken dit tegen en brengen bijvoorbeeld onenigheid, leugen, verdeeldheid, lust, onrust – of wiegen je juist heel zachtjes in slaap, zodat je niet meer opmerkt dat er iets mis is.
Dat is niet een waarnemen met je eigen ogen, je eigen verstand of intuïtie of op basis van theologische denkbeelden, maar een openbaring door de Heilige Geest.

Waarheid

De gave van onderscheiding is belangrijk voor deze tijd, waarin heel veel beweegt maatschappelijk gezien, iedereen zijn eigen waarheid claimt, misleiding op de loer ligt, er veel stemmen op sociale media zijn, ethische vraagstukken onder druk staan, er verschillende theologische stromingen of leraars zijn. Juist nu is het goed om samen met de Heilige Geest naar het nieuws te kijken. Om met geestelijke ogen te gaan zien welke machten en krachten er aan het werk zijn, om een laag dieper te kijken, om zaken niet alleen met natuurlijke ogen, maar ook met geestelijke ogen te bekijken.
Want als we niet meer in staat zijn om naar de stem van de Heilige Geest te luisteren, zijn we ook niet meer in staat om de waarheid van de leugen te onderscheiden. Of de waarheid van de halve leugen. Het is voor ons christenen belangrijk om biddend en zoekend te kijken naar wat er werkelijk speelt.

Aan de slag

Hoe activeer je nu de gave van onderscheiding? Zelf heb ik de Heilige Geest gevraagd om mij te trainen, me te leren kijken en te zien in de geestelijke wereld. En ik ben gewoon begonnen, op de fiets. Ik vroeg de Heilige Geest om openbaring over plekken waar ik langsfietste, over mensen die ik tegenkwam, om mijn lenzen scherper te stellen, om te gaan zien zoals Jezus – voor Hem waren de boze geesten ‘gewoon’ zichtbaar.
En natuurlijk is ons kennen en profeteren nog onvolledig, maar het is van belang om je in deze gave verder te ontwikkelen. Door te oefenen, zul je steeds scherper gaan opmerken.

Oefenen

• Heel praktisch: begin gewoon. Vraag om openbaring en om indrukken. Ga oefenen en vraag de Heilige Geest om je te laten zien wat er achter het waarneembare gebeurt.
• Bid in de Geest, laat de Geest je leiden.
• Doe dit vanuit je positie in Christus (Lukas 10:19; Efeze 2:6, 1 Korinthe 6:17).
• Herken de stem van de Heilige Geest, laat indrukken toe en luister als Hij je attent maakt op iets.
• Maak het heel concreet: ga de krant lezen, kijk naar het nieuws met de ogen van Jezus. Wat zie je? Wat is de geestelijke bron? Welke ‘agenda’ wordt er gevolgd? Die van het koninkrijk of van de tegenstander?
• Toets wat je waarneemt aan de Bijbel (en wanneer je in een kerkelijke context hiermee aan de slag gaat: bij het leiderschap).
• Wees leerbaar en corrigeerbaar. Wees ook transparant en vraag altijd dat andere mensen je waarneming toetsen.
• Belangrijk: niet alles wat je waarneemt is ook jouw ‘opdracht’. Soms wel, soms moet je een einde maken aan de macht van een boze geest, maar soms laat de Heilige Geest je ook dingen zien om te leren of te begrijpen.
• En ten slotte, luister naar de woorden van Paulus in 1 Korinthe 13:2 al doorgrondde ik alle geheimen en had ik alle kennis, had ik de liefde niet, het zou niets zijn. Laat liefde (en de gezondheid van het lichaam) van Christus je allerbelangrijkste motivatie zijn.

Maartje Dekens