Lockdownliederen

De huidige lockdown nodigt op het eerste gezicht niet uit tot lofprijs en dankzegging. Toch werden sommige van de mooiste liederen uit onze geschiedenis juist vanuit de moeite geboren.

In deze tijd worden we geconfronteerd met vele beperkingen. Als gelovigen is misschien wel het moeilijkste dat we elkaar niet kunnen ontmoeten en dat we niet of nauwelijks samen kunnen zingen, samen God kunnen aanbidden. Maar we zijn niet de eerste en enige mensen die dit meemaken! Door de eeuwen hebben gelovigen vaker te maken gehad met beperkende situaties. Vele prachtige psalmen, liederen en gezangen zijn niet gecomponeerd op een zonnige zomermiddag in een luie stoel, maar werden in de verdrukking geboren.
Neem de Psalmen van David. In 1 Samuel 22 lezen we hoe David moet vluchten en met een wel heel bijzonder gezelschap zijn toevlucht zoekt in de spelonk van Adullam: Ook voegde ieder zich bij hem die in nood verkeerde, ieder die een schuldeiser had en ieder die verbitterd van gemoed was. De omstandigheden waren bepaald niet uitnodigend voor een uitbundige zangdienst, maar David maakt juist dan een bewuste keuze: Ik zal de Here te allen tijde loven, Zijn lof zal voortdurend in mijn mond zijn. En dan moedigt hij dit illustere gezelschap aan om dat samen met hem te doen (Psalm 34).

Hoop

Negrospirituals zijn lange tijd vrij populair geweest en wereldwijd kennen velen het lied When the saints go marching in. Nog altijd wordt er vrolijk meegezongen als dit lied op de radio klinkt. Deze en vele andere prachtige nummers waren echter niet bedoeld als entertainment, maar waren de vertolking van hoop op uitzicht tijdens die vreselijke, mensonterende jaren van de slavernij.
De Amerikaanse Fanny Crosby (1820-1915) werd kort na haar geboorte blind als gevolg van een medische fout. Menselijkerwijs lag er een leven voor haar in totale duisternis. Maar haar leven werd niet bepaald door haar handicap, ze schreef meer dan 8 duizend liederen! En wie heeft nooit Volle verzeek’ring, Veilig in Jezus’ armen of Geprezen zij God op Zijn heilige troon gezongen? Ira Sankey, de zangleider van de bekende Amerikaanse evangelist D.L. Moody, gebruikte ze in de 19e eeuw. En geen samenkomst van die andere bekende evangelist, Billy Graham, ging voorbij zonder dat zijn zangleider Cliff Barrows een van Fanny’s liederen liet zingen door het grote koor dat bij elke dienst aanwezig was.

God is met ons

Wie zich verdiept in de herkomst van – ook onze eigentijdse – liederen wordt geraakt door de vaak bijzondere omstandigheden waarin ze zijn ontstaan. Dan zing je het lied gelijk anders.
In december 1944 schreef de theoloog en verzetsstrijder tegen het naziregime, Dietrich Bonhoeffer, op 39-jarige leeftijd vanuit de gevangenis een gedicht aan zijn verloofde: Von guten Mächten wunderbar geborgen. Op 9 april 1945 – een maand voor het einde van de Tweede Wereldoorlog – werd hij terechtgesteld. In het Liedboek voor de Kerken is de Nederlandse vertaling opgenomen van dit lied (Door goede machten trouw en stil omgeven), dat juist ook in deze tijd hoop, troost en verwachting kan brengen:

Valt om ons heen steeds meer het diepe zwijgen,
de eenzaamheid, die nergens uitkomst ziet,
laat ons dan allerwege horen stijgen
tot lof van U het wereldwijde lied.

In goede machten liefderijk geborgen
verwachten wij getroost wat komen mag.
God is met ons des avonds en des morgens,
is zeker met ons elke nieuwe dag.

(Liedboek voor de Kerken – gezang 398, couplet 6 en 7)

Henk Dik