Papa, jij bent onmisbaar

Papa… ik denk dat er weinig woorden zijn die zo’n diepe betekenis in zich dragen. Een woord dat omringd is door zoveel herinneringen, een diep gevoel van liefde, trots, acceptatie. Of misschien juist wel van pijn, leegte of verdriet.

Ik mag vader zijn van drie geweldig mooie meisjes, en ik kan je vertellen: er zijn maar weinig dingen in mijn leven die mij zoveel geluk geven als hun papa zijn. Maar soms worstel ik met mijn vaderschap. Ik rij in de auto in het donker naar huis, en terwijl alles even tot stilstand komt, beginnen de gedachtes te lopen: doe ik het wel goed als vader? Geef ik mijn meisjes wat ze nodig hebben? Laat ik ze het goede voorbeeld zien in mijn leven en in mijn relatie met God?

Wanneer ben je eigenlijk een goede vader? Wat doe je als je misschien onder grote druk staat op je werk en je merkt dat je thuis even niets meer kan geven? Hoe werkt het als het soms voelt alsof er afstand is tussen jou en je puberzoon of -dochter? Hoe belangrijk ben je als vader?

Onmisbaar

Ik mag nu al 14 jaar vanuit Youth for Christ investeren in jongeren in kwetsbare situaties op straat. Als ik ergens heb ontdekt hoe onmisbaar jij en ik zijn als vaders, dan was het wel hier, op al deze plekken van gebrokenheid. In mijn eerste jaar leerde ik een jongen kennen die recht tegenover ons jongerencentrum woonde: Shay. 11 jaar oud, een echt straatschoffie. Als kersverse jongerenwerker deed ik keer op keer mijn best om dichter bij zijn hart te komen, maar hoe vaak ik het ook probeerde: het leek alsof ik steeds tegen een betonnen muur aan liep.

Maar ondanks zijn afstandelijkheid zag ik zijn echte hart als ik in zijn ogen keek: ogen die een diepe poel van leegte, pijn en verdriet weerspiegelden. En na een paar maanden ontdekte ik waarom. Shay had op zijn jonge leeftijd letterlijk al 7 vaders langs zien komen in zijn leven. Onbeschrijfelijk… laat dat eens tot je doordringen: dan ben je 11 jaar oud, en ben je 7 vaders verder.

Vacuüm

Ik heb het te vaak gezien in mijn werk: wanneer een vader de verbinding verbreekt of te vroeg sterft, gaat er ook een deel van het hart van zijn kind verloren. Op het moment dat een kind zich losmaakt van zijn of haar vader, ontstaat er een enorm vacuüm van onvervulde behoeften op alle belangrijke gebieden waarvoor een vader cruciaal is: je zelfwaarde, identiteit, veiligheid. En het laat je achter, net zoals in het leven van Shay, met een poel van leegte, pijn en verdriet.

God laat onder andere in Jakobus 1:27 zien dat Hij een speciale plek in zijn hart heeft voor twee specifieke groepen mensen: wezen en weduwen. In Bijbelse tijden werd een kind zonder vader gezien als ‘wees’. En dat is niet zonder reden. Vaderloosheid zorgt voor grote problemen in de levens van kinderen.

De onderzoeken daarnaar zijn onthutsend. Meer dan de helft van alle zelfmoorden onder jongeren, evenals de meerderheid van de kinderen met psychische problemen, is verbonden met vaderloosheid. Kinderen hebben twintig keer meer kans om in de gevangenis te belanden als ze hun vader missen. Daarnaast hebben ze een grotere kans op gedragsproblemen, gebruik van verdovende middelen, het ontwikkelen van angststoornissen en depressies.

Misschien klinkt dit niet zo bemoedigend, maar draai deze cijfers nu eens om. Besef je dat het feit dat jij papa bent automatisch betekent dat jouw invloed het tegenovergestelde bewerkstelligt van het bovenstaande? En waarom? Wat heb je daarvoor gedaan? Niets… Je bent ‘gewoon’ papa geweest.

Onvervangbaar

Mijn eigen vader belt mij regelmatig en als ik hem dan bijpraat over mijn werk en bediening onder jongeren sluit hij altijd af met dezelfde boodschap: “Vergeet niet Jonathan: het is heel mooi wat je nu kan betekenen voor anderen, maar over 10 jaar zijn velen van hen weer uit je leven. Maar je gezin is er over 10 jaar nog steeds. Vergeet niet wat écht belangrijk is. Stel dat morgen je laatste dag op deze aarde is. Wat gebeurt er dan met al die dingen die je zo belangrijk en urgent vindt? Je werkgever vindt een andere jongerenwerker die jou vervangt, de kerk regelt een andere spreker die je agenda overneemt. Maar je drie dochtertjes hebben maar één papa.”

Dat is waar. Jouw zoon of dochter heeft maar één papa. En als de wereld tot stilstand komt, als al het urgente wat tegen je schreeuwt tot stilstand komt, blijven er maar een paar dingen overeind staan, en ontdek je: als papa ben ik onmisbaar.

Jij bent die eerste held van je zoon, de eerste liefde van je dochter. Jij bent hun papa. En jouw rol is zó ongelofelijk belangrijk. Ook wanneer je zoon of dochter als een echte puber hard zijn best doet om het erop te laten lijken dat je niet meer nodig bent: het tegenovergestelde is waar. Ik zie het bewijs daarvoor elke dag opnieuw in mijn contact met jongeren. Jij bént de plek waar ze het antwoord vinden op de diepste vragen in hun hart: ben ik uit het juiste hout gesneden? Ben ik waardevol? Hoe zie jij mij?

Jij bent de plek van veiligheid vanwaaruit ze het vertrouwen voelen om de wereld in te stappen. De plek die hun ogen laat stralen als je ze laat voelen hoe trots je op hen bent.

Hoe?

Dit brengt ons bij de grote vraag: als jij zo belangrijk bent, hoe kan je dan een goede vader zijn? Wat moet je doen om succesvol te zijn in je rol als papa van jouw zoon of dochter?

We zouden het uiteraard over honderd dingen kunnen hebben die we zouden kunnen doen om een goede vader te zijn, maar als er één ding is wat ik ontdekt heb in mijn werk met jongeren is het dit: echte invloed heeft in de eerste plaats alles te maken met wie je bent, en veel minder met wat je doet.

Jij bént de belangrijkste man in hun leven. Dat hoef je niet te bereiken. Je hebt het cadeau gekregen op de dag toen je vader werd. God heeft jou deze plek gegeven. Hij had acht miljard opties. Maar Hij koos jou.

Elke dag ziet jouw zoon of dochter jouw voorbeeld. Wie je bent. De keuzes die je maakt. Hoe je reageert op situaties. Je relatie met God. Sta er eens bij stil: wat is het voorbeeld wat je laat zien? Wat doe je met het cadeau van vaderschap dat je hebt gekregen?

Uitdaging

Ik wil je uitdagen, en wat mij betreft mag je alles vergeten wat je tot nu toe gelezen hebt, als je dit maar onthoudt: de volgende keer wanneer je die twijfel weer voelt vanbinnen of je het wel goed doet als vader. Of als het weer lijkt alsof je tegen een muur aan het praten bent met je puberzoon of -dochter, zeg dan het volgende tegen jezelf: Ik ben onmisbaar. Niet door wat ik doe, maar om wie ik ben. Ik bén de eerste held van mijn zoon, de eerste liefde van mijn dochter. Ik ben hun papa. En dat is genoeg…

Geestelijke vaders

Wat nu als je ben opgegroeid zonder (goede) vader? Dezelfde onderzoeken die we in dit artikel beschreven, laten ook zien dat ook een geestelijke vader of mentor positief effect kan hebben als je geen (goede) vader hebt. Hoewel ze uiteraard niet je vader kunnen vervangen, helpt het om iemand in je leven te hebben die een vaderrol kan vervullen. Dus als je jezelf herkent in bijvoorbeeld het verhaal van Shay, als iemand die is opgegroeid zonder vader, stel jezelf dan de komende maand eens deze vraag als je in gebed bent met God: welke man is, of zou ik kunnen vragen als, geestelijke vader in mijn leven?

Jonathan Pellegrom is spreker, jongerenwerker en auteur. Vanuit Youth for Christ investeert hij al ruim veertien jaar in de levens van jongeren in kwetsbare situaties. Hij schreef onder andere de boeken: Onvolmaakt vertrouwen en De 5 gewoontes.