Vurig verlangen om samen Pasen te vieren

Samen maaltijd houden neemt in de Bijbel een belangrijke plaats in. Ook bij het vieren van het Paasfeest.

De verhalen over Jezus in de evangeliën spelen zich vaak af rondom maaltijden en ook gaf Jezus tweemaal op bovennatuurlijke wijze grote groepen mensen te eten. De Pesachviering in de Bijbel staat dan ook helemaal centraal en Jezus laat zich aan ons kennen als een Joods persoon die vanuit zijn achtergrond deelneemt aan die maaltijden.
Maaltijd houden is in het jodendom meer dan alleen eten. Het gaat onder andere over het genieten van smaak, geur, vorm, kleur, schoonheid en kwaliteitsproducten. Men moet er ook een dankzegging of zegen over uitspreken. En een maaltijd houd je in gezamenlijkheid. Daar zit iets feestelijks in: samen eten schept gemeenschap en er moet op iets geproost worden.

Dankzegging

Dat is zeker het geval bij de sabbatsmaaltijd. Als het even kan, is er wijn op tafel en begint de maaltijd met de dankzegging over de wijn. Het sabbatsbrood, de zgn. challa, ligt dan nog onder een doek. De dankzegging luidt: “Geprezen bent U, Here onze God, Koning van de wereld, die de vrucht van de wijnstok schept.” Daarna wordt het doek van het brood weggenomen en de dankzegging erover uitgesproken: “Geprezen bent U, Here onze God, Koning van de wereld, die de aarde het brood doet voortbrengen.”
De maaltijd wordt afgesloten met een vierdelige dankzegging bij een beker wijn. De tweede hiervan luidt: “Wij danken dat de Heer, onze God, ons uit Egypte heeft gevoerd, ons uit het slavenhuis heeft bevrijd.” Daarin zien we dat het gedenken van de uittocht niet wordt beperkt tot de Seder(paas)maaltijd, maar dat het iets is van elke week en alledag. De maaltijd is een moment van bezinning. De uittocht wordt als het ware dagelijks herdacht, zoals in Deuteronomium 16:3 staat: om de dag te gedenken dat u uit het land Egypte trok, alle dagen van uw leven.

Heilig

Samen eten kan dus iets ritueels krijgen. Het jodendom heeft dat rituele willen heiligen. In de Misjna, de oudste verzameling joodse commentaren op het Oude Testament, staat: ‘Rabbi Sjimeon placht te zeggen: Wanneer drie aan een tafel eten en daarover geen woorden van de Leer spreken, dan is het alsof zij eten van dodenoffers. Maar wanneer drie eten van een tafel en zij spreken daarover woorden van de Thora, dan is het alsof zij eten van de Tafel van de Heer.’
Elke gezamenlijke maaltijd heeft in het jodendom een meerwaarde. Die kan iets banaals (afgoderij) hebben of iets heiligs. Daardoor gaat het niet meer om eten alleen. Een maaltijd kan door de ‘woorden van de Thora’ veranderen in een ‘Tafel van de Heer’. Dit zijn nu ook juist de woorden die de apostel Paulus gebruikt als hij onderwijs geeft over het avondmaal: Maakt de beker waarvoor wij God loven en danken ons niet één met het bloed van Christus? Maakt het brood dat wij breken ons niet één met het lichaam van Christus? Omdat het één brood is zijn wij, hoewel met velen, één lichaam, want wij hebben allen deel aan dat ene brood (1 Korinthe 10:14-18 NBV).
Het spreken van ‘woorden van de Thora’ is niet een uitgebreide preek. Het is niet voorbehouden aan een geleerde of een theoloog. Dat begint al met samen spreken over dingen van het leven in het licht van Gods Woord. Gesprekken over verwondering over het leven, erkenning van onze afhankelijkheid van onze hemelse Vader, dat maakt de maaltijd tot een tafel van de Heer. Dan krijgt samen eten die heilige meerwaarde van de offermaaltijden uit het Oude Testament.

Verzoening

Wat we vaak over het hoofd zien bij de offerfeesten uit het Oude Testament is dat God de Vader de gastheer is die zijn volk ontvangt bij het heiligdom. Ze zijn zijn gasten, zijn tafelgenoten en ze eten en genieten van het grootste deel van de geofferde dieren, het meel en de wijn. Zij mogen eten en drinken voor zijn aangezicht. Deze gedachten leven nog altijd in het huidige Israël en zijn onderdeel van hun maaltijdvieringen. De Talmoed zegt: ‘De tafel (van het gezin of gemeenschap) is het altaar van God, en zoals het altaar eens verzoening gaf aan Israël, zo nu de tafel.’
Vanuit deze achtergrond kunnen we dus ook beter de woorden van Jezus plaatsen: En Hij zei tegen hen: Ik heb er vurig naar verlangd dit Pascha met u te eten, voordat Ik ga lijden (Lukas 22:15). Pesach is het feest van de bevrijding en Jezus vierde het volgens joods gebruik als Sedermaaltijd met zijn vrienden. Hij noemde ze niet meer volgelingen, maar vrienden. Jezus spreekt hele passievolle woorden uit over de Pesachmaaltijd met zijn vrienden. Deze maaltijd wilde Hij niet missen.

Bewust vieren

Hoe kunnen we Pasen bewust vieren in onze tijd? In de joodse manier van Pasen vieren was er een bewuste beleving van het verleden en een blik op de toekomst. Door de eeuwen heen is er een ontwikkeling geweest in de wijze waarop het Pesachfeest gevierd werd. We lezen daar kleine stukjes van wanneer we in de Bijbel kijken naar hoe de verschillende evangelisten de laatste avond van Jezus met zijn discipelen beschrijft.
Zoals het vurig verlangen waarover geschreven wordt in Lukas 22. Die woorden van Jezus sporen mij persoonlijk aan om meer aandacht te geven aan de maaltijd. Ik voeg brood en wijn of druivensap eraan toe. En ik spreek niet het gewone tafelgebed uit, maar een zegenbede over de wijn en een zegenbede over het brood, of de groente en het vlees.
In de week voor Pasen kun je ook tijd nemen om iets – je kamer, een lade, je keukenkast – op te ruimen en alle oude kleding/broodresten weg te doen. Ook kun je een week lang van iets vasten. En elke dag tijd te nemen om een kort Bijbelgedeelte te lezen.
Dit doe je tot en met de donderdag of de vrijdag voor Pasen en dan kun je met je gezin of vrienden een Sedermaaltijd houden. Tijdens deze maaltijd, met al zijn vaste onderdelen, zijn er momenten om uit de schrift te lezen (het Paasevangelie en over de uittocht in Exodus 6:6-7), om de Bijbelverhalen van Gods geschiedenis te delen, maar ook de persoonlijke verhalen van onze geschiedenis met God. Zo verandert een gewone keukentafel in de tafel van de Heer.

Emmaüs

Jezus deelde zo ook vanuit de geschriften de verhalen met twee teleurgestelde en ontmoedigde volgelingen na zijn uittocht (de Emmaüsgangers). En zij zeiden tegen elkaar: Was ons hart niet brandend in ons, toen Hij onderweg tot ons sprak en voor ons de Schriften opende? (Lukas 24:32). Maar de herkenning van wie Hij werkelijk was, kwam op het moment dat zij samen een maaltijd hadden, Hij het brood brak en de zegenbede uitsprak. Het wonder van de volle betekenis van Pasen werd hun geopenbaard bij het breken van het brood terwijl er een zegenbede over werd uitgesproken.
Ik wil je uitnodigen om in deze tijd voor Pasen bij de maaltijd de Bijbel te lezen en over wijn (of druivensap) en brood een zegenbede uit te spreken. Zodat we ook bij dit eenvoudige eeuwenoude gebruik het vurige verlangen van Jezus voor eenieder mogen ontdekken.

• Gezegend bent U, voor eeuwig onze God, Koning van het heelal, U die de vrucht van de wijnstok hebt geschapen.
• Gezegend bent U, voor eeuwig onze God, Koning van de wereld, U die de aarde het brood doet voortbrengen.

Steve van Deventer is geestelijk werker. Hij verzorgt spreekbeurten, onderwijs en trainingen. Ook is hij werkzaam als coach en begeleider van gemeenten en voorgangers.